Czesi w polskiej opinii bardzo często pojawiają się, jako naród wyjątkowo zlaicyzowany. To prawda, wedle najnowszych danych aż 65% Czechów określa się mianem ateistów. Jeżeli jednak ktoś myśli, że w związku z tym, czeskie Boże Narodzenie jest mniej ciekawe od polskiego – będzie w ogromnym błędzie! Co więcej, to właśnie Pasterka jest czasem, w którym czeskie kościoły wypełnione są po brzegi!
Boże Narodzenie w Czechach
Czeskie Boże Narodzenie to czas pełen magii i tradycji, które łączą zarówno chrześcijańskie, jak i ludowe zwyczaje. Przed Bożym Narodzeniem, Czesi obchodzą adwent, który rozpoczyna się cztery tygodnie wcześniej. Jest to okres duchowego przygotowania i oczekiwania, pełen tradycji takich jak pieczenie pierników oraz dekorowanie domów oraz zapalanie świec adwentowych. Jednym z symboli czeskiego adwentu jest jest wieniec adwentowy („adventní věnec”), który zdobi wiele czeskich domów. Wieniec wykonany jest z gałązek jodły, udekorowany wstążkami i świecami. Co tydzień, w każdą niedzielę adwentu, zapala się kolejną świecę, co symbolizuje coraz bliższe nadejście Bożego Narodzenia. Tradycja ta ma swoje korzenie w chrześcijaństwie i jest powszechnie kultywowana nie tylko w Czechach, ale i w całej Europie Środkowej, w tym na Śląsku.
Wigilia jest jednym z najważniejszych dni świątecznych w Czechach. Jej korzenie sięgają czasów pogańskich, kiedy nasi przodkowie obchodzili zimowe przesilenie. W tym dniu Czesi przygotowują tradycyjne potrawy, takie jak smażony karp, zupa rybna czy sałatka ziemniaczana, a wieczorem zasiadają do wspólnej wieczerzy. Wiele rodzin zachowuje zwyczaj pozostawienia jednego dodatkowego talerza dla niespodziewanego gościa. Więcej o tradycyjnych czeskich potrawach świątecznych przeczytasz w tekście: „Czeskie potrawy na Boże Narodzenie”. Wśród nich nie może zbraknąć chałki („vánočka”). Jest to tradycyjny bożonarodzeniowy chleb o charakterystycznym splocie. Chałka symbolizuje obfitość i dobrobyt, a jej przygotowanie bywa rytuałem. Zwyczajowo piecze się ją z ciasta drożdżowego z dodatkiem rodzynek i migdałów. Przed pieczeniem gospodyni robi na chałce znak krzyża, a podczas formowania splata się ją z siedmiu kawałków ciasta, co ma przypominać biblijnych siedmiu pasterzy. Spożywanie chałki w okresie świątecznym ma zapewnić rodzinie zdrowie i dobrobyt.
Jak obchodzi się Boże Narodzenie w Czechach?
25 grudnia to czas odpoczynku i refleksji. Tradycyjnie nie pracuje się tego dnia, a rodziny spędzają go wspólnie w domu. Wierni w Czechach uczestniczą w nabożeństwach, oddając hołd narodzinom Jezusa. W wielu domach do dziś podtrzymywana jest tradycja nieprzyjmowania gości w ten dzień, a skupienie się wyłącznie na najbliższych. Inaczej jest w dniu 26 grudnia, a więc dniu Świętego Szczepana. Święty Szczepan w Czechach jest dniem odwiedzin, kolędowania i spotkań z przyjaciółmi. Dzieci, przebrane w stroje, odwiedzają domy, składając życzenia i śpiewając kolędy, a gospodarze obdarowują je drobnymi smakołykami.
Czeskie zwyczaje bożonarodzeniowe
Jednym z najbardziej znanych czeskich zwyczajów świątecznych jest wiara w pojawienie się „złotego prosiątka” („zlaté prasátko”). Tradycja ta mówi, że ci, którzy będą pościć przez cały dzień wigilijny, zostaną nagrodzeni wizją złotego prosiątka. W symbolice ludowej, prosiątko to przynosi szczęście i pomyślność w nadchodzącym roku. Choć post wigilijny nie jest już dziś tak rygorystycznie przestrzegany, wiele rodzin wciąż pielęgnuje ten zwyczaj, szczególnie wśród dzieci, które z niecierpliwością wypatrują „magicznego” momentu.
Czesi niezwykle rzadko zaglądają do kościołów (nawet w celach turystycznych), jednak wigilia jest wyjątkowym dniem. Pasterka, czyli Půlnoční to msza, która przyciąga prawdziwe tłumy. Jest to jednak częściej spotkanie towarzyskie, sposób na spędzenia czasu z najbliższymi, przyjaciółmi czy sąsiadami, niż duchowe przeżycie. Nie zmienia to jednak faktu, że w ten jeden dzień w roku, kościoły w Czechach przyjmują wyjątkowe tłumy!
Czeskie święta Bożego Narodzenia to niezwykłe połączenie historii, religii i tradycji, które tworzą unikalną atmosferę pełną ciepła, radości i rodzinnych chwil. Od złotego prosiątka po chałkę, od wieńca adwentowego po wróżenie z orzechów – każda z tych tradycji dodaje świętom Bożego Narodzenia w Czechach magii i niepowtarzalnego klimatu, który łączy pokolenia i wzmacnia rodzinne więzi.
